Sürdürülebilir ekonomi Araştırma ve Finans Derneği ile Avrupa İklim Eylem Ağı’nın raporuna göre, Türkiye’de kömür ve linyit madenciliğinin GSYİH’ya binde 1’den, istihdama binde 2’den az katkısı var. Paris İklim Anlaşması’na göre 2053’te karbon nötr olmayı hedefliyor. Türkiye’yi hedef alarak bu doğrultuda yeni bir eylem planı oluşturmak gerekiyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, eylem planı gerektiren sektörlerin başında sera gazı emisyonlarında dörtte üç paya sahip olan enerji sektörü geliyor. Fosil yakıt kullanımının kademeli olarak durdurulması, fosil yakıt üretimine yönelik teşviklerin sona erdirilmesi, saf enerji kaynaklarına yatırımların teşvik edilmesi ve bu dönüşümün adil bir şekilde gerçekleşmesi için planlama yapılması öncelikli eylemlerdir.
Türkiye’de kömüre dayalı termik santrallere yönelik tepkiler, genellikle termik santrallerin ekonomik büyümeye ve istihdama katkısı üzerinden önlenmeye çalışılıyor. Bunun son örneğini Yeniköy Kemerköy Termik Santraline linyit sağlayan açık ocağın genişletilmesi için Akbelen Ormanı’nda yapılan ağaç kesiminde gördük.
Peki, kömür Türkiye ekonomisi için gerçekten kritik mi?
Düşük katma değer
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) ve Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) tarafından hazırlanan “Kömüre Dayalı İstihdamdan Çıkma” başlıklı rapor, Türkiye’de elektrik üretiminde kömürden çıkmanın ekonomik maliyetlerini, olası sorunları ortaya koydu. istihdam ve çözüm önerilerinde neden olabilir.
Dr. Efşan Nas İtina ve Dr. Öğr. Gör. Güneş Aşık imzalı rapor, Türkiye için kömür ve linyit çıkarımının ekonomik getirisinin düşük olduğunu ve bu getirinin giderek azaldığını, kömürden çıkışın istihdam üzerinde önemli bir şok yaratma potansiyeline sahip olmadığını gösteriyor.
Rapora göre, kömür ve linyit madenciliğinin gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) içindeki payı 2000’li yılların başında yüzde 0,14 iken, 2011’den bu yana hızla gerileyerek 2018’de yüzde 0,08 düzeyine geriledi. İstihdama katkı binde 2’den az
Raporda, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre Türkiye’de kömür ve linyit madenciliği bölümünde yaklaşık 35 bin, kömürlü termik santrallerde ise 8-10 bin kişinin kayıtlı istihdam edildiği belirtiliyor. az gösterir. Rapora göre, 2014 yılında yüzde 0,21 olan kömür ve linyit çıkarma sektöründeki istihdam payı, 2020 itibarıyla yüzde 0,16’ya geriledi. Zonguldak’ın diğer kömür illerine göre en büyük sektörel istihdam olduğu bölgede bile sadece 4 İstihdamın yüzde 6’sı bu sektörde bulunurken, Manisa, Muğla, Zonguldak, Bartın, Kahramanmaraş ve Çanakkale gibi kömüre dayalı ekonomilerin öne çıktığı bölgelerde. 2020 yılında istihdamın binde 3’ünü karşılayan kömür ve linyit çıkarma dairesi, en çok istihdam sağlayan 10 daire arasında ortalarda yer almadı.
Diğer bölümlerde istihdam imkanı
Çalışma aynı zamanda taş kömürü ve linyit çıkarma bölümü çalışanlarının profilini de ortaya koydu.
Buna göre, taşkömürü ve linyit çıkarma dairesi çalışanlarının eğitim düzeyi, üniversite ve daha yüksek eğitimli kişilerin bu sektörde daha düşük oranda çalışması dışında, diğer bölümlere göre önemli bir farklılık göstermemektedir. Yüzde 66’sı 25-44 yaş aralığında olan madencilerin eğitim düzeylerinin diğer sektörlere göre düşük olmaması sektör çalışanlarının başka sektörlerde istihdam edilebileceğini gösteriyor.
Taşkömürü ve linyit madenciliği sektöründe çalışanların yüzde 29’unu, diğer sektörlerde çalışanların ise yüzde 27’sini 4 ve 5 yıllık ilkokul mezunları oluşturmaktadır. Kömür ve linyit madenciliğinde ortaokul veya meslek lisesi mezunlarının oranı diğer tüm branşların ortalamasından yüksek iken; Bu sektörde üniversite ve üstü eğitime sahip çalışanların yüzde 21’i ortalamanın yüzde 28’inin altında.
Taşeron personel ve iş kazaları
Öte yandan raporda, taşkömürü ve linyit çıkarımında kayıt dışı istihdamın düşük olmasına karşın, taşeron işçiliğin yaygın olduğu, iş kazaları ve meslek hastalıklarının yaygın olduğu vurgulanıyor.
Rapora göre şube çalışanlarının yüzde 2’sinin çocuk işçi olabileceği tahmin ediliyor. Bu çocuk işçilerin durumunun hem kayıt dışılık hem de elde ettikleri gelir açısından genel olarak çocuk işçilerden daha kötü olduğuna dikkat çekilen raporda, kömürde 2020 yılında 8 bin 460 iş kazası meydana geldiği belirtiliyor. 2008 yılında Türkiye’de işçi başına en fazla iş kazasının yaşandığı branş olan branştır. Çalışan başına iş göremezlik süresi, toplam hastalık olayı sayısı ve süresinde artış olduğu bildirilmektedir. 2019 yılı ortasında yüzde 57 artan iş kazası sonucu hastalık nedeniyle geçici iş göremezlik oranı.
Yaşam koşulları iyileştirilebilir
Bu nedenlerle, kömürden adil bir şekilde çıkmanın, kesim işçilerinin yaşam koşullarını -belirli koşulların karşılanması koşuluyla- iyileştirme olanağını da içerdiği raporda ayrıca belirtiliyor. Bakanlıkta düşük kayıt dışı istihdam seviyesinin, erken emeklilik, işsizlik sigortası ve işgücü piyasalarında kullanılabilecek diğer ilgili sosyal savunma önlemlerinin mevcudiyetini ve kapsayıcılığını artırdığına dikkat çeken rapora göre, kömür ve linyit çıkarma işçilerinin elde edebileceği bölgelerdeki diğer faaliyet alanlarında istihdam edildiğinde benzer veya daha iyi çalışma koşulları. Adil bir dönüşüm için değerli olabilecek bir kriter olarak öne çıkıyor. Bu nedenle bölgelerde katma değeri daha yüksek segmentlerin gelişmesi ve bu segmentlerde istihdam artışı teşvik edilmelidir.
Hangi politikalar uygulanmalı?
Bu çerçevede raporda, kömüre dayalı şubelere verilen teşviklere son verilmesi ve ortaya çıkan bütçenin bölgelerde yeni departmanların teşviki için kullanılması, yeşil bölümler için ek teşvikler, İstihdam edilebilirliği düşük kümeler için sektör çalışanlarının profilini çıkararak ihtiyaç sahibi şubeler. erken emeklilik, sosyal yardım programlarının hazırlanması; Uzun vadede ise kamu kurumlarının teknik kapasitelerinin geliştirilmesi, adil dönüşüm alanında kamu ve paydaşlar arasındaki işbirliğini güçlendirecek sistemlerin kurulması, dönüşüme rağmen temel eğitim ve mesleki eğitimin yeniden tasarlanması gibi politika önerileri sıralanıyor. gereklilikler.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
